24 februari 2022 – Vanmorgen vroeg gebeurde het dan toch; de invasie van het Russische leger in Oekraïne. Heel onwerkelijk. Het deed me teruggrijpen naar een boekje van een dienst van de oecumenische basisgemeente De Duif uit 2014, onder andere naar aanleiding van het neerhalen van vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne. De dienst had toen als titel ‘De tijd, de oorlog, de barmhartigheid’.
De voorganger in De Duif was Jan Andreae. “Het centrale thema in deze viering is hoe we kunnen voorkomen dat we ontsporen in onverzoenlijkheid, discriminatie en haat. Te beginnen bij het gegeven dat we zelf niet onverdraagzaam worden.”
Het leest ook nu als een ongemakkelijke boodschap. Zeker, een deel van mezelf snapt het en is het er ook wel mee eens. Maar een groter deel van mezelf verzet zich ertegen, en niet zo’n beetje ook.
Jan Andreae heeft er geen boodschap aan. “Hoe moeten wij ons vandaag de dag wapenen met barmhartigheid en vrede en ons verhouden tot de brandhaarden van de wereld? Hoe moeten wij ons wapenen met vrede? Want het komt niet vanzelf. (…) Voor barmhartigheid en vrede moet je in actie komen, moet je dingen gaan doen, moet je durven. En wat je moet doen, daar moet ieder voor zichzelf over nadenken.”
“Strijden tegen onverdraagzaamheid kan alleen als je zelf niet onverdraagzaam wordt. Abel Herzberg zei het zo: Haat en onverzoenlijkheid zijn voor ons geen bruikbare wapens. Want hoe sterk wij ook haten, de vijand haat sterker. En hoe onverzoenlijk wij ook zijn, als het op driftmatig leven aan komt zijn wij verloren. Want dat kent hij beter dan wij.
Het gaat om waarden, die waarden waarin wij de sterkere zijn, en die iets te maken hebben met onze traditie. Als wij kunnen overwinnen dan alleen daarmee. En als wij daarmee niet kunnen overwinnen, dan zullen wij ons tenminste niet hoeven te schamen voor onszelf.
Als conflicten ooit worden opgelost, als brandhaarden mogen verdwijnen, dan is dat hoogstwaarschijnlijk door te beginnen met begrip voor elkaars leed.”
Tja, denkend aan de Russische agressie kan een groot deel van mij er voorlopig niks mee.
Ook al is het andere deel van mij het zeer eens met de ‘kleine manieren’ die Jan Andreae je voorhoudt: “Onder vrede en barmhartigheid en compassie versta ik de duizend kleine manieren van vriendelijkheid en vriendschap, van tact en geduld, van eerbied en mededogen, van lange trouw en spontaniteit. Ik versta onder vrede, barmhartigheid en compassie, de kracht van mensen, de wijsheid van mensen, de fantasie van mensen en ook de volharding waarmee we de aarde steeds opnieuw opbouwen, tegen alle afbraak in.”
Foto: still uit NOS-journaal
De tijd, de oorlog, de barmhartigheid
De Duif, 19 oktober 2014
Klik hier om uw eigen tekst toe te voegen
Hoe vanuit Barmhartigheid te reageren op het Russisch geweld in Oekraine. Zeer herkenbaar dilemma.