‘De wet van menselijkheid en compassie is leidend voor ons’

1 September 2025 – Het Jeannette Noëlhuis is één van de 15 Compassieprijswinnaars van 2025 die op 21 november 2025 aanwezig zullen zijn in de Mozes en Aaronkerk in Amsterdam bij de feestelijke uitreiking. De filosofie achter het huis is gebaseerd op de ideeën van journalist Dorothy Day en filosoof Peter Maurin die The Catholic Worker oprichtten in de Verenigde Staten, in de jaren ’30 van de vorige eeuw-de jaren van de grote economische depressie. In gesprek met Nikki (37) en Merle (31) van het Jeannette Noëlhuis in Amsterdam.

Op vrijdag 21 november 2025 wordt de Compassieprijs 2025 uitgereikt door de Beweging van Barmhartigheid. Voorafgaand aan de uitreiking vindt er een korte conferentie plaats, in samenwerking met Sant’Egidio Amsterdam. Met als thema: ‘Een zorgzame stad is een vreedzame stad’. Je bent van harte welkom!

Vijftien Amsterdammers en Amsterdamse organisaties worden die ochtend geëerd voor hun inzet voor compassie en barmhartigheid in de stad. Zij representeren de compassievolle organisaties die Amsterdam rijk is en ontvangen gezamenlijk de Compassieprijs 2025 als erkenning en aanmoediging om hun werk voort te zetten. Het Jeannette Noëlhuis is er een van.

Voor meer informatie: Zie Uitreiking Compassieprijs 2025 

Door Monica Neomagus

Toen ik hier zojuist binnenkwam trof ik Joris Linssen die voor KRO-NCRV een TV-programma maakt ‘Joris en de ongedocumenteerden’. Waarom komt hij bij jullie langs?
“We hebben zelden media in huis,” vertellen Nikki en Merle. “Nu werden we gevraagd voor dit programma. Wij bieden al zo lang we bestaan opvang en steun aan mensen die gevlucht zijn en geen papieren hebben. Zij worden huisgenoten die hier langere tijd verblijven. En dan zijn er vaak nog mensen die hier komen om zich te wassen, te eten of de Wifi te gebruiken. Voor deze groep is het bestaan vaak moeilijk en wordt het hen eigenlijk onmogelijk gemaakt. En wordt het door nieuwe politieke plannen nog zwaarder. We werken daarom graag mee aan een documentaire die dat in beeld brengt.”

Jullie beschrijven jezelf als een gemeenschap met een levensstijl die is gebaseerd op eenvoud, gastvrijheid, gebed en directe actie voor een betere samenleving. Hoe zijn jullie beiden hier terechtgekomen?
“Oorspronkelijk kom ik uit Duitsland,” vertelt Merle. “Waar ik een tijdlang in een woongroep woonde. Na mijn middelbare school verbleef ik een jaar in Rusland. Daar kwam ik iemand uit Engeland tegen van The Catholic Worker, de basis van deze gemeenschappen. Het sprak me aan. Ik voelde me meteen verbonden met deze levenswijze. Ik verbleef zeven weken in de Engelse gemeenschap. En ben daarna naar Nederland gegaan, waar ik deze gemeenschap opzocht en waar ik nu alweer een tijd woon.”

‘The greatest challenge of the day is: how to bring about a revolution of the heart, a revolution which has to start with each one of us’ – Dorothy Day

Nikkie is nu bijna 4 jaar in Nederland, vertelt ze. “Daarvoor heb ik langere tijd in andere woongemeenschappen gewoond, onder meer in Guatemala. Toen ik terugkeerde naar Nederland zocht ik een ‘hardcore’ woongemeenschap. Dat wil zeggen een plek waar mensen echt samenleven, werken en delen, en waar het niet te vrijblijvend is. We hebben hier allemaal een eigen kamer met wat persoonlijke spullen, een eigen fiets en verder is alles gemeenschappelijk.”

Zijn jullie beiden Katholiek, omdat deze gemeenschap nauw verbonden is met The Catholic Worker?
“Nee, ik kom uit een atheïstisch gezin,” geeft Nikkie aan. “Ik heb me nooit goed thuis gevoeld bij het Westerse maatschappijbeeld. Ik ging actief op zoek naar andere verhalen en zo kwam het dat ik ook eens naar de kerk ging. Daar werd ik geraakt door het denken over de mogelijkheid van een andere samenleving en ik voelde me erdoor aangesproken. Ik wilde er óók concreet handen en voeten aan geven. Ik riep soms: ‘Wat gaan we hier nou mee doen, we kunnen toch niet alleen op zondag liederen zingen!'”

Merle raakte rond haar elfde jaar vrij actief betrokken bij evangelicale jeugdgroepen binnen de kerk. “Een deel van mijn familie was daarmee verbonden, een ander deel was Katholiek, maar het was allemaal niet erg actief. Voor mij gold ook dat ik het geloof meer concreet vorm wilde geven. Medemenselijkheid, rechtvaardigheid en ‘het zoeken naar Gods koninkrijk in en tussen ons’, daar moe(s)t het voor mij over gaan. Ik zocht naar een tegenhanger van de ‘Lebensfeindlichkeit’ die ik vrees en waartegen we ons moeten verzetten.”

Jullie kozen al jong een hele andere leefwijze dan veel van jullie leeftijdsgenoten. Hebben jullie gesprekken, discussies misschien ook, met familieleden en vrienden hierover?
“Ja, we merken dat we uit het frame zijn gestapt dat in ons deel van de wereld behoorlijk dominant is. Onafhankelijkheid, individualisme, vrijheid en eigen bezit zijn voor veel mensen aantrekkelijk. Wij kiezen tegenhangers daarvan. Zeker in deze gemeenschap. Toch krijgen we weinig negatieve of afwijzende reacties. We behoren ook wel tot een generatie die niet altijd meer een huisje-boompje-beestje-bestaan leidt. ’O, dat past wel bij jou’, zeggen vrienden soms. Of een beetje bewonderend: ‘Ik vind het heel mooi, dat zou ik zelf niet kunnen’. En soms ook: ‘Realiseer je je dat je nu helemaal geen pensioen opbouwt?”

Wat brengt deze wijze van leven jullie?
“Dat is misschien nog wel het moeilijkste om uit te leggen. Eigenlijk moet je het leven, en het op die manier ervaren. Het zit ‘m vaak in onverwachte en bijzondere momenten. Het kan best weleens lastig zijn hier. Mensen die hier verblijven brengen ook hun eigenaardigheden mee en natuurlijk de zorgen waarmee zij, in hun onzekere bestaan, geconfronteerd worden. Als je dan opeens merkt dat men elkaar gaat helpen, samen gaan koken bijvoorbeeld, en er zó saamhorigheid ontstaat, kan dat heel ontroerend zijn en een gevoel van geluk geven.”

De kernwoorden van de Catholic Worker Movement zijn ‘anarchistisch en pacifistisch’. Voor veel mensen is anarchisme verbonden met geweld. Leg eens uit hoe jullie gemeenschappen dat zien.
“Het anarchisme zit in het ontbreken van een centrale structuur, waarin een bepaalde groep het altijd voor het zeggen heeft. Natuurlijk moeten er soms knopen worden doorgehakt en we hebben een kerngroep die dat ook moet doen. Maar we kiezen heel bewust voor zo min mogelijk hiërarchie en voor maximale inspraak binnen de gemeenschap voor wie dat wil. Zo leidde ooit een besluit om de kachels in de winter op 18 graden te zetten tot ongenoegen bij mensen die het te koud vonden. Dan zoeken we met elkaar naar een oplossing en zullen we niet zeggen: ‘Jammer, maar daar wen je uiteindelijk wel aan.’ We proberen ons er vooral van bewust te zijn dat er snel patronen van machtigen en machtelozen ontstaan. Daarbij is de keuze voor geweldloosheid, bij dat wat we doen, altijd cruciaal.”

‘Vasthouden aan compassie’ is een herinnering aan een roeping die we als mens allemaal hebben’, Merle en Nikki, Jeannette Noëlhuis

Geweldloosheid in de zin van pacifistisch? Eén van jullie ‘speerpunten’ is ook het werken aan vrede. Door anderen wereldwijd te steunen die dat -vaak met gevaar voor eigen leven- doen. Maar ook door tijdens de NAVO-top deze zomer de zogenaamde Exorcise en Exercise-ceremonie op te voeren.

“Het oefenen van vrede is belangrijk. Dáár gaat het op zo’n moment over, want we weten in deze wereld met z’n allen eigenlijk niet goed hoe we dat moeten doen. Ik noem mijzelf een structurele pacifist,” vertelt Nikki. “In die zin dat ik tegen georganiseerd geweld vanuit staten en de wapenindustrie ben. Door mijn verblijf in Zuid-Amerika heb ik gezien dat mensen zich soms gingen verdedigen als het geweld vanuit anderen te groot werd, en maar niet ophield. Ik wil daar vanuit mijn comfortabele positie in Nederland niet te makkelijk over oordelen. Onze acties in Den Haag leidden trouwens, omdat we een vaandel meedroegen (met een afbeelding van Jezus die een geweer breekt) tot arrestaties. We zaten 8 uur vast.”

Hoe kijken jullie naar het plan om illegaliteit strafbaar te gaan stellen en misschien de mensen die anderen zonder verblijfspapieren helpen ook? Wat zou dat voor jullie werk betekenen?
“We weten dat mensen die het al heel zwaar hebben het hierdoor alleen maar zwaarder zullen krijgen. Maar we zullen zeker hulp blijven geven, net zoals vele anderen al hebben aangekondigd. Misschien dat we daardoor zelf ook strafbaar zullen worden. Daar komt onze anarchistische basis, vermengd met de katholieke inspiratie, weer in beeld. Er zijn wetten namelijk van menselijkheid en compassie, die uitgaan boven de wetten van de overheid die mensen kunnen vermalen binnen een systeem. Dan is het belangrijk om op te staan en te doen waar we in geloven. Dat we geen overheidssteun ontvangen en daarmee vrij zijn in ons handelen is bij dit soort kwesties een hele bewuste keuze.”

De gemeenschappen van The Catholic Worker bestaan al ruim 100 jaar. Zullen steeds weer nieuwe en jonge mensen zich blijven aansluiten?
“Ja, dat denken we wel. Al heeft ook deze beweging dieptepunten gekend en soms op de rand van instorting gestaan, maar we zijn er nog steeds. Omdat steeds weer mensen in het netwerk helpen om dit ideaal te leven met elkaar. Daarbij ervaren we ook een goddelijke geest, de ‘Ruach’ uit het Genesisverhaal, die ons aanjaagt en behoedt. Het blijft een hele inspirerende omgeving hier, overigens ook voor mensen die niet katholiek of religieus zijn, maar wel dezelfde idealen delen.”

Op 21 november zal het Noëlhuis, als één van de 15 mensen en organisaties in Amsterdam, geëerd worden voor het werk met de Nederlandse Compassieprijs. Jullie vragen nergens een beloning voor en werken vanuit een sterke intrinsieke motivatie. Wat betekent zo’n eerbetoon voor jullie?
“We waren blij verrast en zien uit naar een mooie ochtend. Vooral op de ontmoeting met anderen die zich allemaal op hun eigen manier voor de stad en samenleving inzetten, verheugen we ons. ‘Vasthouden aan compassie’ is een herinnering aan een roeping die we als mens allemaal hebben.”

Illustraties ©Jeannette Noël Huis