INTERVIEW ZR. MARIETTE KINKER, EEN VAN DE GRONDLEGGERS VAN DE BEWEGING
‘Barmhartigheid: we hebben het hard nodig’
15 januari 2024 – “Ik was 60 toen ik in de stuurgroep van de kersverse Beweging van Barmhartigheid werd gevraagd. Nu vieren we het 25-jarig bestaan van diezelfde beweging.” Zr. Mariëtte Kinker blikt even terug op een kwart eeuw beweging, maar kijkt vooral naar wat barmhartigheid is en brengt. “De wereld is voor mensen veel groter geworden. Alles komt dichtbij. Dat betekent ook dat er veel meer onbarmhartigheid zichtbaar wordt. Ik hoop dat we ons daar niet door laten leiden. Gelukkig zie ik in de maatschappij en hier om mij heen mensen die barmhartigheid hoog in het vaandel hebben.”
door Lia Hesemans
In het centrum van Tilburg, achter de schouwburg, staat het mooie klooster van de Zusters van Liefde. Midden in de kloostertuin is een nieuw wooncomplex met appartementen gerealiseerd. Het is een besloten plek waarin je duidelijk een andere wereld betreedt. Een wereld van rust midden in de stad. In haar zonnige appartement blik ik samen met Zr. Mariëtte Kinker terug op 25 jaar Beweging van Barmhartigheid. Direct bij aanvang van ons gesprek constateert Zr. Mariëtte dat zonder frater Wim Verschuren en frater Harrie van Geene de Beweging van Barmhartigheid nooit zou zijn ontstaan. “Zij verstonden beide de kunst om mensen het belang van barmhartig zijn te laten zien én om de kringen van barmhartigheid op te zetten in Nederland. Ik vind dat we nog steeds de taak hebben om de barmhartigheid verder uit te dragen.”
Wat is barmhartigheid voor u persoonlijk?
“Met een warm hart naar mensen en situaties kijken en daarop een besluit nemen. Dat is voor mij barmhartigheid. Aandacht hebben voor mensen die je tegenkomt. Anderen aandacht geven raakt niet alleen die ander, het raakt ook jezelf. Zo kom je denk ik in een barmhartige levenshouding. Het is een manier van in het leven staan. Voor die manier heb ik bewust gekozen.”
Vertelt u eens over het begin van de Beweging?
Zr. Mariëtte staat op en pakt de gedachtenisprentjes van frater Wim Verschuren en frater Harrie van Geene van de vensterbank. “Eind jaren ’90 stelden Wim Verschuren en Harrie van Geene zich als fraters een wezenlijke vraag over hun eigen spiritualiteit: ‘Hoe zit het met onze eigen blik op de barmhartigheid?’ Zij hadden behoefte aan een nieuwe visie, aan verdieping en verbreding. Een belangrijk inzicht was dat barmhartigheid óók belangrijk is in andere wereldgodsdiensten. Dat leidde tot een nieuw motief voor het begrip barmhartigheid: het Zien, Bewogen worden en In beweging komen. Het verhaal van de barmhartige Samaritaan was daarin ondersteunend.
Harrie van Geene werkte de visie verder uit. Wim schreef er later een brochure over. De beweging was een feit. Vanaf het begin van de oprichting van de beweging was ik erbij. Wim zei: ‘Denk erom: jij doet mee, met de Zusters van Liefde.’ Zo kwam ik in de stuurgroep terecht. We deden in 1998 een oproep voor bondgenoten in barmhartigheid. Daar kwamen veel reacties op. Het was een klein begin, dat uitgroeide tot een beweging die wel 1.200 participanten telt, mensen die willen leven en werken vanuit barmhartigheid.”
Speelde die behoefte aan een nieuwe visie ook bij de zusters?
“Eigenlijk leefde bij de zusters ook die vraag over hun eigen spiritualiteit. Alleen niet zo hevig. Maar toen de Beweging er eenmaal was, ben ik acuut begonnen met alle zusters bij elkaar te roepen en bijeenkomsten te houden over barmhartigheid. De primaire reactie van de zusters was ‘waarom moet dat nou: barmhartigheid, dat weten we toch al zo lang?’
Toen heb ik het motto ‘zien – bewogen worden – in beweging komen’ in een nieuw licht gezet, net zoals de fraters daarmee bezig waren. Barmhartigheid is een beweging. Het begint met zien: de ander zien in zijn of haar kracht en kwetsbaarheid. Zien we onze collega’s op het werk echt? Heb ik daadwerkelijk aandacht voor mijn buren? En dan je laten raken door de ander en hem of haar bij je binnenlaten. Dat is de tweede stap en niet de makkelijkste. Daarna in beweging komen. Met deze zienswijze is er bij de zusters iets losgemaakt waardoor barmhartigheid tot op dit moment een kernwoord is van de congregatie. Dus ook wij, zusters, hebben toen onze spiritualiteit nieuw leven gegeven.”
Hoe kunnen wij mensen oefenen in het barmhartig zijn?
“Barmhartigheid begint wérkelijk bij jezelf, bij barmhartigheid naar jezelf, dat is denk ik de eerste stap die je moet maken. Als je dát niet bent, kun je nooit barmhartig zijn voor een ander – maar daarna gaat het altijd om ‘begin met ieder mens die je tegenkomt’. Hier in dit appartementencomplex wonen in totaal 20 zusters en 80 leken, door elkaar heen. Ik maak contact met veel nieuwe mensen, oudere en jongere. ‘Oh, u bent een zuster?’ ‘Laten we maar eens koffie drinken’, zeg ik dan. Die nieuwe contacten weten inmiddels van waaruit ik leef en hoe ik leef.
Een tijdje terug stond er op mijn tafeltje bij de deur een kaart met de tekst: ‘Ik moest gewoon even aan je denken’. Dat is dan van een mevrouw die hier woont. Zo leuk wat er ontstaat door het aangaan van nieuwe contacten. Het begint echt dicht bij huis. Ik zie dat als mijn opdracht.”
En in uw werk als provinciaal overste, hoe gaat het daar?
“Er werken zo’n 60 medewerkers voor de Zusters van Liefde, als contactpersoon, als mantelzorger, als hulp. Bij hen gebruik ik bij moeilijke kwesties ook regelmatig het ‘zien – bewogen worden – in beweging komen’. Dat is mijn Leitmotiv geworden. Er zijn ook medewerkers die zeggen ‘wat betekent dat nou, barmhartigheid?’ Nou, ik sta op ieder moment klaar om te vertellen hoe ik daarin sta. En mijn mede-collega’s doen dat precies hetzelfde.
Ik las deze week de spreuk van de Dalai Lama. Het is een bekende spreuk, maar het is zó ruimte-gevend.”
‘Als je wilt dat anderen gelukkig zijn, beoefen compassie.
Als je zelf gelukkig wilt worden, beoefen compassie’
Barmhartig zijn moet steeds opnieuw beoefend worden?
“Jazeker. Barmhartigheid is een houding. Je bent niet vandaag barmhartig en morgen ineens niet. Zo werkt het niet. Het is een levenshouding. Het werkt niet vanuit een keurslijf. Je moet ieder mens veel ruimte geven. Dat wil ik zelf ook, dat heb ik ook nodig. Maar je kunt een ander wél voorhouden dat een levenswijze van barmhartig zijn gelukkig maakt. God in de ander zien. Met een heel open blik en heel veel respect de ander benaderen. Mensen zijn zó verschillend; de ruimte zit in het waarderen van de grote verschillen.”
Vertelt u eens over uw pleidooi voor Tilburg als barmhartige stad?
“In de regionale kring van barmhartigheid Tilburg hebben we ooit gesproken over Tilburg als barmhartige stad. In het Brabants Dagblad schreef ik een pleidooi om van Tilburg een barmhartige stad te maken. Zonder dat we met elkaars kwetsbaarheid en tekorten rekening houden, zal dat niet lukken. Mensen zijn aangewezen op elkaars ontferming. Barmhartigheid vraagt om een sterk karakter, om doorzettingsvermogen en trouw. Ook om doorgaan wanneer een ander afhaakt. Soms betekent barmhartigheid: stevig optreden. Kracht en mildheid kunnen hand in hand gaan. Barmhartigheid vraagt creativiteit, moed en kan op veel manieren gebeuren. Barmhartigheid heeft in het maatschappelijk leven soms een softe bijklank, alsof het alleen gaat om zacht en liefdadig zijn. Niets is minder waar.”
Hoe ging dat verder in Tilburg?
“In de regionale kring Tilburg heb ik toen de burgemeester en een aantal wethouders uitgenodigd. We hebben gepraat over de vraag ‘hoe barmhartig is de stad?’ Ik zag ook onbarmhartige dingen. Daar hebben we goede gesprekken over gehad. Ik heb hen uitgenodigd te proberen samen het barmhartige vast te houden. Later hebben we ons opnieuw bij de gemeente laten horen. Het ging toen veel over het vluchtelingenprobleem, over bed-bad-brood. Wij hebben daar sterk op gereageerd: ‘Er hoort een vierde b bij: bed-bad-brood-barmhartigheid.’ Die is wel opgepakt, maar ik zie het niet altijd. Het blijft een aandachtspunt. Het is weer een tip voor mensen. Denk daarover, ook als gemeente.”
Hoe nu verder met de Beweging?
“We hebben op 16 december 2023 op prachtige wijze het 25-jarig bestaan gevierd. Wat een mooi feest was het, echt fantastisch! Met het besef dat zonder Wim Verschuren en Harrie van Geene er nooit zo’n beweging zou zijn ontstaan. Dat kan ik zeggen vanuit de grond van mijn hart. Ik vind dat we nog steeds de taak hebben om verder te gaan met het uitdragen van de barmhartigheid. Zou de ander iets nodig hebben waarin ik iets kan betekenen? Soms is dat drie woorden zeggen, zo eenvoudig kan het zijn. Dat de ander voelt ‘ik mag er zijn, ik word gezien’. Barmhartigheid zit in kleine dingen. Maar goed, in beweging komen vraagt wel iets van je. Bij alles wat je als het ware doet moet je in een mum van tijd hart en hoofd verbinden om de juiste keuze te maken. Barmhartigheid: we hebben het hard nodig in deze wereld.”
(Foto: ©Hetty Remmers, Zusters van Liefde, SCMM, Tilburg)
(Foto Boedha: ©Peggy und Marco Lachmann-Anke via Pixabay-bangkok-1128331_1280)
De Beweging van Barmhartigheid bestaat 25 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum laten we diverse betrokkenen aan het woord over de thema’s die de afgelopen jaren een rol speelden.
Na Lenny Kuhr, Marius Buiting en Johan Willemse is het woord nu aan zr. Mariëtte Kinker.
Zr. Mariëtte stond aan de wieg van de Beweging van Barmhartigheid: 25 jaar geleden vroeg Frater Wim Verschuren haar voor de stuurgroep van de kersverse Beweging van Barmhartigheid. Zij is nog steeds betrokken bij de Beweging.
Over zr. Mariëtte Kinker
Zr. Mariëtte Kinker is Provinciaal Overste van de Nederlandse provincie van de congregatie van de Zusters van Liefde, SCMM. De congregatie is een internationale organisatie die zich inzet voor onder andere onderwijs, ziekenzorg, bejaardenzorg, maatschappelijk werk en pastorale zorg.
Meer informatie
Nel Verstijnen, Beweging van Barmhartigheid
© alexas_fotos-pnGjbJEmU3o-unsplash
Uit het hart gegrepen.
Mooi en duidelijk gezegd en beschreven wat barmhartigheid inhoudt. Vooral ook in het kleine.