Stephan Sanders is het gewoon gaan vinden dat hij gelovig is

door Cees Brinkhuizen  

Hij schaamde zich tegenover zijn omgeving (“ik was toch intellectueel, academisch, liberaal?”), maar hij schaamde zich ook ten opzichte van God (“omdat Hij zo ontzagwekkend, duizelingwekkend groot en alomvattend is”). En dan schaamde hij zich nog voor zichzelf omdat hij buitenshuis laatdunkend sprak over God en geloof.

Maar Stephan Sanders is inmiddels veel van de schaamte voorbij. Hij is het gewoon gaan vinden dat hij gelovig is. Sterker nog, hij kan zich een leven ‘zonder’ niet meer voorstellen.

In zijn boek ‘Godschaamte’ doet hij heel persoonlijk verslag van alle fasen van de geleidelijke herontdekking van zijn geloof. Een gang in vijf jaar van – zoals hij het noemt – ‘proefgelovige’ tot ‘echt gelovige’.

Al lezende kun je eerst nog het idee hebben dat het een nogal zakelijk verslag is van zijn zeer persoonlijke ‘expeditie’, maar al gauw ervaar je dat het juist een heel intiem verslag is.

Over hoe het was vóór de herontdekking van het geloof: “Ik geloof niks, er is geen God, nee er is niets… Nu ja, de kosmos en de oerknal en het DNA en, o ja, het brein, niet te vergeten. En er is Bach – toch echt iets meer dan de optelsom van alle noten die hij schreef. En er bestaat ‘oprechter trouw’. En…”

Over hoe het was bij het begin van de herontdekking: “Was ik nu weer bezig, net zoals ik als tiener had gedaan, een geheim kastje in elkaar te knutselen; toen nog voor mijn seksualiteit, zo’n kastje met slot, waarvan hooguit drie of vier mensen de sleutel kregen? Had ik als volwassen homo een nieuwe schaamte gevonden, de godschaamte, waar ik in het openbaar voor boog?”

En over hoe het nu is: “Mijn religieuze zelf is mij in de loop van de jaren vertrouwd geworden. Het nieuwe is eraf, de explosieve ontdekking van het verliefde, hernieuwde begin, en daarvoor in de plaats is een veel rustiger zelfbeeld gekomen. Ja, ik: etnisch gemengde afkomst, cisgender man, homoseksueel, 1,74 meter, academicus, schrijver en gelovig dus.”

Onderweg van toen naar nu was Stephan Sanders tegenover de buitenwereld vooral bang zijn intellectuele geloofwaardigheid te verliezen. En in zijn binnenwereld “leek zijn vroegere ik wel een ander”.

Dat deed hem terugdeinzen. “Juist in de deinstijd moest ik mijn óngelovigheid vaak en luidruchtig belijden, om mijn stoere, niet van God afhankelijke positie in ere te herstellen.”

Maar dat is allemaal voorbij. Sanders schrijft en spreekt over zijn geloof (“al zou ik nooit van mezelf kunnen zeggen dat ik een diepgelovig mens ben”), is elke week in zijn parochiekerk (de Nikolaas in Amsterdam) te vinden, en is daar zelfs een van de voorbidders.
“Het is één ding om jezelf gelovig te noemen, een tweede om dat geloof te verkondigen. Ik doe dat stiekem al, door over het geloof te schrijven, en ‘stiekem’ is het ook al niet, want mijn woorden worden in alle openheid gepubliceerd.”

Maar de ‘godschaamte’ is nooit helemaal weggetrokken. “Die schaamte is niet meer overheersend, niet meer allesbepalend. Schaamte, mits gedomesticeerd en onder ogen gekomen, is een aansporing om te leven, met aanvaarding van de onvolkomenheid ervan.”

Het boek ‘Godschaamte’ is een goudeerlijk en boeiend verslag. En het biedt ook volop stof tot overdenken, of je nu gelovig of niet-gelovig bent.

Het boek zegt overigens niets over barmhartigheid. Toen we Stephan Sanders daarover belden, bleek dat hij daar ook veel over te vertellen heeft. Dat werd dus een aflevering van onze minipodcast Vitamine B.

Vitamine B