Over ‘Lieflafjes’, kleine compassie en warmhartigheid

5 augustus 2025 – “Barmhartigheid. Dat is een groot iets. Ik heb het opgezocht. Het is: ‘het tonen van erbarmen, van mededogen met mensen die het moeilijk hebben. Je ontfermen over je medemens en die in woord en daad hulp en ondersteuning bieden’. En andere prachtige woorden die barmhartigheid omschrijven, zijn: ’goedertierenheid, lankmoedigheid, genade, deernis’. En dan heb je ook nog de acht werken van barmhartigheid. Ook niet mis te verstaan. Groots zelfs. Té groot voor mij. Ben ik dan niet barmhartig?”

“Ik houd het liever dichter bij huis en vond het woord: warmhartigheid,” geeft Helna van Tartwijk aan. “Dat klinkt wat makkelijker dan barmhartigheid. Warmhartig betekent zoiets als: ‘vol liefdevolle gevoelens, vriendelijk en hartelijk. Het verwijst naar iemand die gul is, meelevend en oprecht vriendelijk in de omgang met anderen’. Ben ik warmhartig? Jawel. Soms. Als het meezit.”

Heb u naasten lief als uzelf
“Compassie… ook al zo’n groot iets. Het lijkt iets beter te doen dan barmhartigheid. Het is, zo zegt AI:’ mededogen, het vermogen om je betrokken te voelen bij pijn en lijden, zowel bij jezelf als bij anderen, en de wens om dit lijden te verlichten’. Wat ik prettig vind aan compassie is dat ík er ook mag zijn en dat ik ook wel eens mag balen en een rotbui mag hebben. ‘Heb u naasten lief als uzelf’. Dat is en blijft toch ook een mooie uitspraak.”

Wat ik doe aan compassie?
“Ik doe af en toe mijn stinkende best en soms ook helemaal niet. Dan geef ik er de brui aan, ben ik boos en voel vooral veel onmacht: de wereld die lijkt in te storten, oorlogen, mensen die worden neergeschoten omdat ze voedsel nodig hebben, de natuur die naar zijn grootje gaat, machtsbeluste en egocentrische wereldleiders. Dat kan ik soms van me af schuiven, want het is verder weg.

Dichterbij zijn: mensen in mijn directe omgeving die ziek worden, die moeten dealen met slopende chemokuren, vriendinnen met geliefden die dementeren, kinderen die uit de bocht vliegen, mijn hond die gebeten wordt, ik die blijf proberen maar niet wil afvallen en dan heb ik ook nog last van mijn knieën.”

Kleine compassie. Bestaat dat ook? Dat beoefen ik wel, denk ik. Ik probeer het tenminste zo goed als dagelijks. Helna van Tartwijk

“Ik probeer soms echt te luisteren, zonder meteen een oordeel klaar te hebben, ik stuur een kaartje, probeer steeds weer het contact gaande te houden, sympathiseer met mensen die een rode lijn trekken. Maar alles bij elkaar is dat misschien toch te weinig?  Geen grote daden of actie…

Kleine compassie. Bestaat dat ook? Dat beoefen ik wel, denk ik. Ik probeer het tenminste zo goed als dagelijks. Ik loop buiten in de natuur. En zie het lente worden. Geniet van wiebelende sneeuwklokjes, de wind die de bladeren doet ruisen, het gezang van de merel in de avondschemering. Ik bewonder de kleuren in de herfst. Geniet van de krakende frisheid in de winter.”

“In mijn werk mag ik voor zieke kinderen spelen als Cliniclown. Even een moment van ontspanning brengen, het lichter voelen worden in een zware situatie, een glimlach en soms een schaterlach veroorzaken. Dat zijn gouden momenten.

Ook knuffel ik mijn hond vaak. En kan ik genieten van koken en samen eten, een goed gesprek. Soms zeg ik ‘goede morgen’ tegen een vreemde op straat. Zomaar. Of zwaai ik vriendelijk naar een bestuurder die mij, geïrriteerd, toeterend passeert omdat hij of zij waarschijnlijk vindt dat ik te sloom rijd. Die verwarring die dat geeft, omdat ze waarschijnlijk een opgestoken middelvinger verwachten, vind ik leuk.

Kleine compassie. Of ik er goed in ben naar mezelf? Hmm, dat kan beter. Er is nog veel vergelijken met anderen. Die doen het dan beter of hebben het makkelijker. Het is het gras dat toch altijd groener lijkt aan de overkant. Denken dat het allemaal toch echt veel meer en beter moet.”

‘Lieflafjes. Een lijn van lente tot lente’ “Ik heb een boekje geschreven. Van Lia Hesemans, die de redactie heeft gedaan, mag ik het geen ‘boekje’ noemen, want ook al is het een klein formaat, het is een heus boek volgens haar. De titel van het boek (je) is Lieflafjes. Een lijn van lente tot lente. Het is ontstaan in een briefwisseling met een vriendin die kampte, en nog steeds kampt, met long-covid.

In de lente stuurde ik een kaartje naar haar met een korte beschrijving van wat ik zag tijdens mijn wandelingen met de hond. Zij stuurde mij een kaartje terug met een tekening die paste bij de tekst. Ik houd van schrijven. Zij van tekenen en collages maken. Dit heen en weer schrijven en tekenen hebben we bijna een jaar volgehouden.

Zo is het idee ontstaan voor ‘Lieflafjes’. Lia heeft me gestimuleerd om deze schrijfsels, samen met enkele teksten die ik heb geschreven in het schrijfcafé, te sorteren en te bundelen. Jeroen van Lente heeft er tekeningen bij gemaakt. Het is mooi geworden. En het was een heel leuk samenwerkingsproces. Toen het af was, kwam er een heuse boekpresentatie. Ik denk dat het een boekje is geworden van kleine compassie mét alle ‘struggles’ die daarbij horen. Kleine compassie. Dat past me wel.”

Een warmhartige groet, Helna

Lieflafjes, een lijn van lente tot lente. Met teksten van Helna van Tartwijk en tekeningen van Jeroen van Lente is te bestellen via jeroenvanlente.nl