Barmhartigheid in de rechtbank

11 november 2021 – De toeslagenaffaire lijkt ook rechters wakker geschud te hebben. Al twee keer liet een rechtbank barmhartigheid boven de strikte regels gaan. Niks ‘regels zijn regels’.

UWV teruggefloten door rechter
In de eerste zaak vernietigde de rechtbank van Arnhem een besluit van het UWV over een WIA-uitkering voor een 28-jarige vrouw met een hersentumor.
Het UWV had haar WIA-uitkering vastgesteld op een hoogte van € 182 per maand. De uitkering was zo laag omdat de vrouw net haar studie had afgerond en nog maar 2 maanden aan het werk was toen ze een fatale tumor bleek te hebben. Voor de uitkering moet het UWV kijken naar het inkomen van het hele jaar en dat levert dan een heel lage uitkering op.
Hoewel de rechtbank concludeerde dart het UWV de regels correct had gevolgd, werd het UWV-besluit toch vernietigd.
Het UWV gaf toe dat de lage uitkering onredelijk en onwenselijk is, maar zegt dat het probleem is dat hij deze regelgeving moet uitvoeren en hij geen uitzonderingen mag maken.
De rechtbank oordeelde echter dat het UWV in dit geval niet had mogen vasthouden aan strikte toepassing van de betrokken wetgeving, omdat die toepassing voor eiseres onevenredig nadelige gevolgen heeft. Deze wetgeving had het UWV in dit bijzondere geval daarom buiten toepassing moeten laten. Eiseres en haar man leven met de gevolgen van haar ziekte en alle angsten en onzekerheden die dit met zich meebrengt. Zij staan onder grote druk. Het is te veel gevraagd dat eiseres vanwege wetgeving die niet voorziet in een passende berekeningswijze voor dit geval, daarbovenop steeds moet vechten om rond te komen.

De justitiële website ‘de Rechtspraak’ het oordeel van de rechtbank “een uitzonderlijke uitspraak”: “Van de bevoegdheid om wetgeving buiten toepassing te verklaren wordt niet vaak gebruik gemaakt, omdat de rechter expliciete keuzes van de wetgever moet respecteren. In dit specifieke geval bestaat daar dus toch aanleiding voor. Het besluit van het UWV is vernietigd en er moet opnieuw een beslissing worden genomen waarin rekening wordt gehouden met dit oordeel van de rechtbank. Voor eiseres zou dat een hogere uitkering betekenen met terugwerkende kracht, zodat zij ook recht krijgt op een nabetaling.”

Het dagblad Trouw over de uitspraak: “Het vonnis gaat ook over de rol van het UWV zelf. De rechtbank zegt in feite in iets andere bewoordingen dat het UWV bij zo’n duidelijk knelgeval de menselijke maat moet hanteren. In zo’n geval prevaleert het evenredigheidsbeginsel: als een regel in een bijzonder geval desastreus – onevenredig – uitpakt, is afwijken wettelijk mogelijk. Dat roept de vraag op of het UWV zelf ook zijn werkwijze aanpast.”

Belastingdienst moet gedupeerde betalen om huisuitzetting te voorkomen
De tweede zaak betreft de toeslagenaffaire zelf. Een vrouw dreigt door de opgelopen schulden in de toeslagenaffaire nu haar huis uitgezet te worden. De rechtbank verplicht de belastingdienst de vrouw onmiddellijk een extra vergoeding te geven om huisuitzetting te voorkomen.
De Rechtspraak over deze zaak: “De rechtbank ziet voldoende spoedeisend belang om een voorlopige voorziening te treffen voor de vrouw. De vrouw heeft inmiddels geen inkomsten meer en daarom kan zij haar vaste lasten niet betalen. Om te voorkomen dat de vrouw haar huidige woning uit moet, oordeelt de bestuursrechter dat de Belastingdienst haar een extra voorschot moet betalen. (…)  De Belastingdienst moet direct na ontvangst van de uitspraak overgaan tot betaling.”

Het dagblad Trouw over de uitspraak: “Salim (de advocaat van de vrouw – red.) is teleurgesteld dat staatssecretaris Alexandra Van Huffelen (Toeslagen) de mogelijkheid om in te grijpen niet heeft benut en niet ingreep in de bureaucratie. ‘Ze hééft de bevoegdheid om in schrijnende zaken – zoals in dit geval een dreigende huisuitzetting – te voorkomen. Dat heeft ze niet gedaan.'”

We bedoelen maar: weer wordt duidelijk hoe dicht barmhartigheid en rechtvaardigheid bij elkaar liggen.

Foto: Edward Lich (Pixabay)